Μικρά παιδιά και Όρια
Σε μια πρόσφατη συνάντησή μας με την αγαπημένη Κέλλυ Μαυρογιάννη, συζητήσαμε το πώς μπορούμε να βάλουμε όρια στο παιδί και εάν η χρήση της τιμωρίας μπορεί να αποφέρει καρπούς:
Αρχικά να ξεκινήσουμε με το ότι η τιμωρία δεν είναι λύση για να βάλουμε όρια σε ένα μικρό παιδί. Οι μέθοδοι προσωρινής απομόνωσης με τα καρεκλάκια και τις γωνιές της σκέψης, ενώ στην αρχή βλέπουμε ότι πετυχαίνουν, αργά η γρήγορα θα διαπιστώσουμε ότι το παιδί θα επαναλάβει την ίδια συμπεριφορά. Αν σταματήσει αυτή την συμπεριφορά θα είναι επειδή φοβάται μην τιμωρηθεί, όχι επειδή κατάλαβε ότι αυτό που έκανε ήταν λάθος. Μέσω αυτών των μεθόδων καλλιεργούμε το φόβο, κι έτσι χάνουμε την εμπιστοσύνη και την ασφάλεια που νιώθουν τα παιδιά όταν είναι μαζί μας. Χάνουμε, δηλαδή, την ευκαιρία να συνδεθούμε μαζί τους και να τους μάθουμε να αναγνωρίζουν τα συναισθήματα τους και να τα διαχειρίζονται.
Ας φανταστούμε το συναίσθημα του παιδιού μας σαν μια φουρτουνιασμένη θάλασσα. Όταν βλέπουμε ένα μεγάλο κύμα δεν πάμε να κολυμπήσουμε, αλλά περιμένουμε να γαληνέψει. Το ίδιο χρειάζεται να κάνουμε και με το ξέσπασμα του παιδιού μας. Να δείξουμε κατανόηση και να παραμείνουμε ήρεμοι. Μόνο αφού ηρεμήσει το παιδί μπορούμε να του δείξουμε τον σωστό τρόπο για το πώς να συμπεριφέρεται.
Είναι πολύ σημαντικό να λέμε στα παιδιά αυτά που θέλουμε να δούμε και όχι αυτά που δεν θέλουμε. Πρέπει να αναγνωρίζουμε την προσπάθειά τους. Ακόμα και για τα πιο μικρά πράγματα. Να τους λέμε συχνά πόσο πολύ τα αγαπάμε, ότι είμαστε περήφανοι για εκείνα, να τα επιβραβεύουμε. Γιατί τίποτα δεν είναι δεδομένο.
Έτσι τα παιδιά είναι πιο εύκολο να ακούσουν όταν αντιμετωπίζονται ως σύμμαχοι που η προσπάθεια τους αναγνωρίζεται και όχι ως εχθροί.
Όταν ένα παιδί χτυπάει, φωνάζει, δεν μοιράζεται, συνήθως λέμε φράσεις, όπως "Δεν χτυπάμε!", "Μοιραζόμαστε τα παιχνίδια μας!" κ.ά. Του φωνάζουμε που χτύπησε ή που δεν μοιράστηκε κάποιο παιχνίδι. Όμως ένα παιδί από 2 εώς 5 χρονών δεν είναι αναπτυξιακά έτοιμο να μοιραστεί. Τα παιδιά σε αυτή την ηλικία είναι εγωκεντρικά και πιστεύουν πως όπως σκέφτονται εκείνα σκέφτεται και ο κόσμος γύρω τους.
Αν, λοιπόν, το παιδί δεν θέλει να μοιραστεί εκείνη την ώρα το αγαπημένο του παιχνίδι και θέλει να μείνει για λίγο μόνο του, πρέπει να το σεβαστούμε.
Αντί να το τιμωρήσουμε και να του φωνάξουμε ας του δώσουμε ευκαιρίες για να μάθει. Ας γίνουμε εμείς το παράδειγμα. Να μοιραζόμαστε εμείς οι ίδιοι τα πράγματά μας με το παιδί μας. Να του δείξουμε εμείς πρώτοι τον τρόπο. Να του δείξουμε πως να ζητάει κάτι ευγενικά. Μα πάνω από όλα να του δώσουμε χρόνο. Βλέποντας εμάς θα αρχίζει να τα εφαρμόζει και το ίδιο.
Με αυτό τον τρόπο προσφέρουμε ευκαιρίες στο παιδί μας για να αποκτήσει δεξιότητες ζωής, όπως το να μοιράζεται, ταυτόχρονα όμως μαθαίνει και να διαχειρίζεται τα συναισθήματα του. Μαθαίνει ότι είναι αποδεκτό όχι μόνο να χαίρεται και να παίζει, αλλά και να θυμώνει ή να στεναχωριέται! Έτσι το παιδί νιώθει ασφάλεια και ότι είναι αποδεκτό!
Και ναι, μπορούμε να βάλουμε όρια χωρίς να φωνάξουμε ή να γίνουμε αυστηροί. Για παράδειγμα, σε ένα ξέσπασμα θυμού του παιδιού μας που δεν του πήραμε το αγαπημένο του παιχνίδι, μπορούμε να του πούμε: "Καταλαβαίνω ότι στεναχωρήθηκες που δεν πήραμε το παιχνίδι που ήθελες, όμως αυτή τη στιγμή δεν έχουμε αρκετά χρήματα". Του εξηγούμε με λέξεις όσα νιώθει. Έτσι το παιδί αισθάνεται ότι ο ενήλικας το καταλαβαίνει. Ένας ενήλικας πρέπει να δώσει χρόνο στο παιδί να ηρεμήσει και να κατανοήσει το τι συνέβη.
Με το να του πούμε: "Σταμάτα να κλαις, θα το πάρουμε το παιχνίδι" δεν βάζουμε όρια. Αντίθετα, ενθαρρύνουμε το παιδί να συμπεριφέρεται με αυτό τον τρόπο, καθώς κάθε φορά που θα κλαίει θα ξέρει ότι θα μπορεί να αποκτήσει αυτό που θέλει.
Όσον αφορά τις άσχημες λέξεις που μπορεί να μεταφέρει το παιδί από το σχολείο στο σπίτι, είναι καλό να θυμόμαστε ότι, καλώς ή κακώς, το παιδί δεν δέχεται επιρροές μόνο από εμάς. Όταν ένα παιδί θα ακούσει μια άσχημη λέξη και θα την επαναλάβει στο σπίτι του αντί να το επιπλήξουμε και να του φωνάξουμε που είπε μια άσχημη λέξη, μπορούμε να πούμε "Άκουσα πως έμαθες μια καινούργια λέξη σήμερα στο σχολείο. Όλοι ενθουσιαζόμαστε όταν μαθαίνουμε καινούργια πράγματα και δεν χάνουμε στιγμή να τα πούμε και εμείς ή να τα δείξουμε. Όμως αυτό που έμαθες δεν είναι τόσο ωραίο. Γιατί όταν το πεις, σε κάποιο άλλο παιδάκι θα το κάνεις να αισθανθεί άσχημα."
Κλείνοντας, θα ήταν καλό να τονίσουμε κάτι πολύ σημαντικό:
Για να μας ακούσει ένα παιδί δεν χρειάζεται μόνο να βάζουμε όρια. Χρειάζεται να παίξουμε και να τσακωθούμε, δηλαδή να έρθουμε δίπλα στο παιδί μας και όχι να σταθούμε απέναντι του.
Κέλλυ Μαυρογιάννη
Φοιτήτρια στο Τμήμα Αγωγής και Φροντίδας στην Πρώιμη Παιδική Ηλικία του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής
Comments